Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri Ders Notları

İlerleme Raporları ; Türkiye’yi Üyeliğe Hazırlamak

2013 yılı içinde toplam 28 ülke Avrupa Birliğine girmiştir. Birliğin ilk genişlemesi 1973 yılında gerçekleşmiştir. İlk Genişlemede birliğe katılan ülkeler İngiltere, Danimarka ve İrlandadır.
Müzakereler Konsey bünyesindeki Daimi Temsilciler Komitesi (COREPER) ile aday ülkenin belirleyeceği Müzakere Heyeti arasında yürütülür.
COREPER: AB üyesi ülkelerin AB nezdindeki daimi temsilcilerinden (büyükelçiler) oluşan COREPER, AB Bakanlar Konseyinin gündeminde yer alan konuların hazırlanmasına yardımcı olur. Komisyonun hazırladığı yasa teklifleri ve tavsiyeler öncelikle COREPER tarafından ele alınır, daha sonra ilgili Bakanlar Konseyinde gündem maddesi teşkil eder.
2004 genişlemesinde 31 olan başlık sayısı 2005’te müzakerelere başlayan Türkiye ve Hırvatistan ile 2011’de başlayan İzlanda için 35 olarak belirlenmiştir.
AB’nin Genişleme Strateji’si üç temel ilkeye dayanmaktadır;

1. Konsolidasyor (consolidation)
2. Koşulluluk (conditionality)
3. İletişim (communication)

. Konsolidasyon ilkesi¬ne göre Komisyon, dikkatli ve planlı şekilde yürütülen katılım sürecinin Avrupa projesine olumlu katkıda bulunduğunu dile getirmektedir.
Koşulluluk ilkesine göre, Birlik, üyeliğe ilişkin benimsediği kriterlerin aday ül¬keler tarafından yerine getirilmesini talep etmekte titiz davranmalı ancak ilerleme¬yi ödüllendirmekte de aynı derecede adil olmalıdır.
İletişim ilkesine göre, genişleme politikasının sürdürülmesi için geniş halk des¬teği sağlamak elzemdir.

GENİŞLEME STRATEJİ BELGELERİ

Avrupa Komisyonu’nun her yıl (genellikle Ekim ya da Kasım aylarında) ilerleme raporlarıyla birlikte açıkladığı Genişleme Stratejisi Belgesi, Komisyonun Birliğin genişlemesi hakkındaki bir yıllık dönemi kapsayan görüş ve düşüncelerini içeren bir belgedir.

KATILIM ORTAKLIĞI BELGELERİ

PHARE Programı: Phare, ilk kez 1989 yılında oluşturulan, AB’nin aday ülkelere katılım öncesi yaptığı üç finansal yardım öğesinden biridir. Bu yardım programı, AB’ye aday olmak isteyen Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinde komünist rejimlerin yıkılmasının ardından, bu ülkelerin ekonomilerini yeniden yapılandırma çabalarını desteklemek amacıyla oluşturulmuştur.
Aday ülkelerin üyeliğe giden yolda katılım öncesi stratejilerden en önemlisi Katılım Ortaklığı Belgesi’dir (KOB). KOB, Konsey tarafından onaylandıktan sonra AB Resmî Gazetesi’nde yayımlanmaktadır.
“Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı” 19 Mart 2001 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından onaylanmıştır.
Ulusal Program: Aday ülkelerin KOB’a karşılık olmak üzere hazırladıkları, adaylık sürecinde kısa ve orta vadede gerçekleştirecekleri tüm çalışmaları detaylı bir takvim ve mali kaynaklarla ortaya koyan bir programdır.
Gündem 2000’in genişleme açısından beraberinde getirdiği en önemli yeniliklerden biri, aday ülkelerin müzakere süreci tamamlanıncaya kadar Kopenhag Kriterleri’ni ne ölçüde karşıladığını tespit etmek amacıyla Komisyon’un “İlerleme Raporları” yayımlamaya başlamasıdır. Komisyon, Aralık 1997 Lüksemburg Konseyi’nde ve Haziran 1998’de Cardiff’te yapılan Konsey toplantısında, her bir aday ülkenin katılım yönünde kaydettiği ilerlemeyi içeren ilk İlerleme Raporları’nı 1998 yılı sonunda sunacağını AB Konseyi’ne bildirmiştir. Bu tarihten itibaren Komisyon, üyeliğe hazırlanan aday ülkelerin kaydettikleri gelişmeleri, katılım öncesi stratejisinin bir parçası olarak, düzenli bir şekilde AB Konseyi’ne rapor etmektedir. 1998 yılında yayımlanan ilk rapordan bugüne kadar Komisyon Türkiye’ye ilişkin 15 adet ilerleme raporu yayımlamıştır.

2012 İlerleme Raporu

Rapor’un olumlu yönlerine bakıldığı za­man; siyasi reformlar, AB hukukuna uyumun sağlanması, vize ve göç, enerji ve te­rörle mücadele alanlarında işbirliğinin arttırılması yoluyla, katılım müzakerelerini desteklemek üzere pozitif gündemin başarıyla uygulamaya geçirilmesine vurgu yapmaktadır. Öte yandan, siyasi kriterler açısından olumlu gelişmelerin yanında Türkiye’ye yönelik önemli eleştirilere de raporda yer verilmektedir. Özellikle yüz­de onluk seçim barajının Avrupa Konseyi’ne üye ülkeler arasındaki en yüksek oran olduğuna, yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı açısından da daha fazla çaba­nın gerekli olduğuna dikkat çekilmektedir.