Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri Ders Notları

Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerinin

Mevcut Durumu ve Geleceği Ünite 8

Arkadaşlar ünite 8 diğer ünitelerin bir özeti konumundadır. Toplam 10 sayfa baştan sonra kadar bir kere okusanız sınavı geçersiniz diye tahmin ediyorum.
Ortak Üyelik: AB’ye tam üyelik statüsünün dışında, AB ile ortak üye ülke arasında ileri ekonomik ve siyasi bütünleşmenin sağlandığı bir statüdür.
Ankara Anlaşması: Türkiye ile AET Arasında Bir Ortaklık Yaratan Anlaşma’dır.
Avis: Avrupa Komisyonunun, bir ülkenin AB’ye tam üyelik başvurusu üzerine hazırladığı, ilgili ülkenin tam üyeliğe uygun bir ülke olup olmadığını değerlendirdiği, bağlayıcı görüştür.
Türkiye İçin Avrupa Stratejisi: Türkiye’ye, Aralık 1997 Lüksemburg Zirve Toplantısında sunulmuş olan, tam üyeliğe alternatif bir stratejidir. Türkiye için Avrupa Stratejisi, Türkiye ile AB arasındaki gümrük birliğinin derinleştirilmesi ve genişletilmesi esasına dayanmaktadır.
Beşinci Genişleme Süreci: AB’nin tarihî genişleme sürecidir. Çek Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Estonya, Letonya, Litvanya, Güney Kıbrıs ve Malta’nın 1 Mayıs 2004 tarihinde AB’ye tam üyelikleriyle birlikte beşinci genişleme sürecinin ilk dalgası gerçekleşmiştir. Genişleme sürecinin ikinci dalgasında yer alan Bulgaristan ve Romanya, 1 Ocak 2007 tarihinde AB’ye tam üye olmuştur. Genişleme sürecinin üçüncü dalgasında ise Türkiye ve Hırvatistan yer almaktadır.
Helsinki Zirve Toplantısı’nda Türkiye’nin tam üye adayı olarak ilan edilmesinden tam beş yıl sonra, Aralık 2004 Brüksel Zirve Toplantısı’nda Türkiye’nin Kopenhag Siyasi Kriterleri’ni yeterince karşıladığı açıklanarak Türkiye ile tam üyelik müzakerelerinin 3 Ekim 2005 tarihinde başlatılması kararı alınmıştır.
Ek Protokol: Türkiye ile AB arasındaki, Ankara Anlaşması’na dayanan ortaklık ilişkisinin yeni tam üye olan ülkeleri kapsaması için uygulanacak protokoldür.
AB müktesebatı: AB mevzuatına verilen addır. Toplam otuz beş başlık altında sınıflandırılmıştır.
Gümrük Birliği: Bir ekonomik entegrasyon türüdür. Gümrük birliğine üye olan ülkeler dış ticarette birbirlerine uyguladıkları tarife ve benzeri tüm ticaret engellerini kaldırırlar; gümrük birliği dışındaki ülkelere de ortak gümrük tarifesi uygularlar ve tek bir dış ticaret politikası yürütürler.
Ortak Pazar: Üye ülkeler arasında gümrük birliğinin oluşturulduğu, malların iş gücünün, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımının sağlandığı bir ekonomik entegrasyon türüdür.
Optimum para alanları teorisi: Bir ülkenin para birliğine katılması durumunda ulusal para politikası ve döviz kurları üzerindeki bağımsızlığını kaybetmesi nedeniyle ortaya çıkan maliyetleri analiz etmektedir.
Bretton Woods Sistemi: ikinci Dünya Savaşı sonrasında oluşturulan, özünde ABD dolarına bağlı sabit kur sistemi olan fakat gerektiğinde küçük kur ayarlamalarına izin veren para sistemidir. Bretton Woods Sistemi, 1970’li yılların başlarında terk edilmiştir.
Maastricht kriterleri:

1.  Fiyat istikran: Fiyat istikrarı bakımından en iyi performansa sahip üç üye ül­kenin yıllık enflasyon oranları ortalaması ile bir üye ülkenin enflasyon orta­laması arasındaki fark; 1,5 puanı geçmemelidir.
2. Bütçe açığı: Üye ülkelerin bütçe açıkları GSYİH’lerinin % 3’ünü geçme­melidir.
3. Kamu borcu: Üye ülkelerin kamu borçları GSYİH’lerinin %60’mı geçme­melidir.
4. Faiz oranları: Üye ülkelerde uygulanan uzun vadeli faiz oranları, on iki ay­lık dönem itibarıyla fiyat istikrarı bakımından en iyi performansa sahip üç üye ülkenin ortalamasını 2 puandan fazla geçmemelidir.
5. Döviz kuru istikran: Son iki yıl itibarıyla bir üye ülkenin ulusal para birimi, diğer bir üye ülkenin para birimi karşısında devalüe edilmiş olmamalıdır.

Lizbon Ant­laşması ile gerçekleştirilen değişikliklere kısaca göz atalım:

• Daha demokratik ve şeffaf Avrupa: Avrupa Parlamentosunun ve ulusal parlamentoların rollerinin güçlendirilmesiyle vatandaşlara seslerini duyura­bilmek için daha fazla fırsat verilmekte ve AB ve ulusal düzeyde yetkilerin nasıl dağıldığı konusuna açıklık getirilmektedir.
  • Avrupa Parlamentosuna daha güçlendirilmiş rol: Doğrudan AB va­tandaşları tarafından seçilen Avrupa Parlamentosu, AB karar alma sü­recinde, AB bütçesinde ve uluslararası anlaşmalarda daha fazla yetki­lendirilmiştir.
  • Ulusal parlamentolara AB kurumsal mekanizması içinde daha fazla rol: Ulusal parlamentoların AB kurumsal mekanizması içindeki yeri ve rolü güçlendirilmiştir.
  • Vatandaşlara seslerini daha fazla duyurabilme olanağı: “Vatandaşlar Girişimi” adı altında, birkaç üye ülkeden toplam bir milyon vatandaş bir araya gelerek AB’ye yeni politika önerisi getirme olanağına sahip olmuştur.
  • Yetki dağılımına açıklık getirilmesi: Üye ülkeler ve AB arasında yetkile­rin dağılımı konusuna açıklık getirilmiştir.
  • AB’nden ayrılma: Lizbon Antlaşmasıyla AB tarihinde ilk kez AB üyeli­ğinden çekilme olasılığı gündeme gelmiştir.

AB’nin beşinci genişleme sürecine Aralık 1999 Helsinki Zirvesi kararları ile Türkiye de katılmıştır. Çek Cumhuriyeti, Polonya, Macaristan, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Estonya, Letonya, Litvanya, Güney Kıbrıs ve Malta 1 Mayıs 2004 tarihinde AB’ne tam üye olmuştur. Söz konusu on ülkenin tam üyelikleri beşinci genişleme sürecinin ilk dalgasını oluşturmuştur.
2012 yılı itibarıyla, beşinci genişleme sürecinin üçüncü dalgasında Türkiye’nin yanı sıra, 2005 yılında gerçekleştirdiği tam üyelik başvurusu ile Makedonya, 2008 yılında gerçekleştirdiği tam üyelik başvurusu ile Karadağ ve 2009 yılında gerçekleştirdiği tam üyelik başvurusu ile İzlanda yer almaktadır.