Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar Ders Notları

Kamu Etiği Ünite 6

Etik kod: Doğru davranışa ilişkin belirlenen ilke ve standartlardır. Etik kodlar, kamu görevlisinin uygun karar ve davranış konusuna düşünmesini sağlama, etik dışı davranışları açığa çıkarma, kamu yönetiminde sürdürülebilir etik yönetim felsefesini yaygınlaştırma, etik davranışların özümsenip içselleştirilmesini kolaylaştırma ve kamu yönetimi üzerindeki dış denetimi güçlendirme amacına yöneliktir.

Kamu Etiği Yaklaşımları

Kural temelli etik yaklaşımı:  Burada yapılan işgörenler üzerinde dış denetim yoluyla onları kurala uymaya zorlamaktır.
Dürüstlük temelli etik yaklaşımı: Kuralcı sistemin karşıtıdır. Ahlaki yeterlik düzeyi geliştirilebildiği ölçüde etik değerlere bağlılık da artırılabilir. Dürüstlük bi­reyseldir. Bu yaklaşımda kamu görevlisini etik değerler için zorlamak yerine, onun bu değerleri içselleştirilmesi, yani iç denetim (özdenetim) öne çıkarılır.
 
Kuralcı ve dürüstlük temelli etik yaklaşımı: Tümüyle kuralcı yaklaşımlar değişim dinamikleriyle örtüşmez. Dürüstlük temelli yaklaşımlar ise sosyo-kültürel özellikler açısından gelişmiş etik bilinç bağlamında aşırı türdeşlik gerektirir. Çoğu ülkede bu iki sistemin karması olan etik yaklaşımlar işe koşulmaktadır. Bunların özelliği, ülkelerin sosyo-kültürel koşullarıyla yapılan düzenlemeler arasında uyum sağlama çabasıdır.

Etik Davranış Türleri

Etiğe bağlı yönetim anlayışı: Örgütsel başarı için konulmuş olan standartlar içinde iş yapmayı, dürüstlük ve adaletli olmak gibi temel değerlerden hiçbir koşul­ da sapma yapılmaması gerektiğini savunur.
Etik karşıtı yönetim anlayışı: Yaklaşımını, etik standartlara bağlılığın çok ötesin­ de, bunları amaçlara ulaşmayı zorlaştıran bir çerçevede görür. Etiğe aykırı yönet­sel yaklaşım, etik davranış ve standartlara karşı direnen, onları yok sayan anlayış­tır. Çevresel etki değerlendirme­si türü raporlar ülke kalkınmasına ayak bağı olmaktan öteye geçmeyen gereksiz formalitelerdir.
Etiğe ilgisiz yönetim anlayışı: Etik alana duyarsızlık vardır. Bu yaklaşım, gerek­medikçe etik değer ve ilkelere önem vermeyen, ‘oluruna bırakan’ yönetimi temsil eder. Yönetici eylem ve işlemlerin etik yanını önemsemez, davranışlarının başka­ları üzerindeki etkisi üzerinde fazla düşünmez.

Kamu Örgütlerinde Etik Sorunlar

Bütüncül bir bakışla etik dışı uygulama nedenleri şöyle sıralanabilir;

• Hukuk devletiyle ilgili kurumlaşma sorunları
• Kamuda etik kültürün kökleşmemiş olması
• Bürokrasinin merkeziyetçi ve değişime direnci
• Bürokratik yapı üzerinde siyasal etkiler
• Takdir yetkisinin keyfi kullanımı
• Bürokratik hizmet kalitesinde düşüklük
• Karar süreçlerinde toplumsal katılımın yetersiz kalması
• Yönteme, işleme, kişiye, stratejiye güvensizlik
• Kamuoyunda yetersiz etik algı ve bilinç sorunları
• Bürokratik işleyişte belirsizlikler, gizlilik uygulamaları
• Kamu yönetiminde hesap verebilirlik sorunu
• Yönetsel işlemlerde ‘usul’ yetersizlikleri
• Kamuda istihdam rejiminden kaynaklanan sorunlar
• Kamu yönetiminde saydamlığın yetersiz olması
• Denetim mekanizmalarının etkisiz kalması
• Kimi uzman ve yöneticilere sağlanan bürokratik ayrıcalıklar.

Kayırmacılık: Kendi içinde; akraba kayırmacılığı (nepotizm), eş dost kayırmacılığı (kronizm), siyasal kayırmacılık (patronaj/partizanIık) ve hizmet kayırmacılığı olarak açığa çıkmaktadır.
Nepotizm: Kavram,Latincede ‘yeğen‘ anlamındaki ‘nepos‘ sözcüğünden gelmektedir. Kavram, geçmişte aile üyelerine çıkar sağlayan ‘papa’ ları tanımlamak için kullanılmıştır.
Kültürel kayırma: Aynı psiko- sosyal ortam içinde ortak kültürel değerleri benimseyenleri anlatmak üzere ve daha çok da hemşeri kayırmacılığı için kullanılmaktadır. Etnik ve dinsel kaynaklı kayırmalar da aynı kapsamdadır.